Is bewerkt voedsel ongezond? De mythes over bewerkte voedingsmiddelen

 

Het verhaal gaat dat bewerkt voedsel ongezond is. Het smaakt goed en ziet er misschien ook goed uit, maar het zou slecht zijn voor de gezondheid. Maar is dit wel waar…?

Laten we een kijkje nemen in de keuken van bewerkt voedsel en gauw achter de waarheid komen!

Skip naar het onderwerp dat je het meeste aanspreekt:

• Wat is bewerkt voedsel?
• Het ontstaan van bewerkt voedsel
• Je lievelingseten is bewerkt
• Vier gradaties van bewerking
• De opkomst van kant-en-klare maaltijden en toename van obesitas
• Maar welke bewerkte voedingsmiddelen zijn dan wél goed?
• Het ultieme bewerkte voedsel
• TLDR: de samenvatting

Wat is bewerkt voedsel?

Bewerkt voedsel is voedsel dat op de een of andere manier is aangepast.[1] Praktisch elke handeling maakt van voedsel bewerkt voedsel: wassen, schoonmaken, malen, snijden, hakken, verhitten, pasteuriseren, blancheren, koken, inblikken, invriezen, drogen, mengen en verpakken.

Het meeste voedsel wordt dus tot op zekere hoogte bewerkt: de diepvriesspinazie is bewerkt, de biologisch dynamisch organische zuurkool waarmee je indruk wilde maken op je schoonfamilie is bewerkt, je geliefde Amandelen & Vijgen Plenny Bar Plenny Bar is bewerkt - en ze zijn allemaal hartstikke gezond.

Het ontstaan van bewerkt voedsel

Voedsel wordt al bewerkt sinds het begin der beschaving [3]. De mens heeft altijd al gezocht naar simpele oplossingen voor alledaagse ongemakken, en het verwerken van voedsel was er een van.

Herken je dit?

"Verdikkie, m'n eten bederft voor ik het kan opeten!"  

Nou, voedselbewerking zou wel eens de oplossing kunnen zijn! Het kan de houdbaarheid van een product verlengen terwijl het de voedingswaarde behoudt. Bewerking is - en was altijd al - enorm belangrijk voor de voedselzekerheid van de mens [4].

Je lievelingseten is bewerkt

Dagelijkse levensmiddelen als bier, brood en tofu zijn ontstaan uit oude bewerkingsmethoden. Brood schijnt zo'n 30.000 jaar geleden te zijn ontstaan. Het genot van versgebakken brood aansnijden kan je pas ervaren nadat er graan is verbouwd, geoogst en gemalen - en dan moet het eigenlijke broodbakken nog beginnen. Er moet water, zout en een rijsmiddel worden toegevoegd. Daarna moeten tijd en temperatuur hun werk doen. Nogal wat bewerking dus.

Vier gradaties van bewerking

Een groep Braziliaanse wetenschappers heeft een classificatie ontwikkeld genaamd ‘NOVA’, waardoor mensen beter inzicht kunnen zouden moeten krijgen in bewerkt voedsel [5]. Dit systeem deelt levensmiddelen op in vier groepen, op basis van de mate van bewerking. 

1: Onbewerkt of minimaal bewerkt voedsel

Onbewerkt voedsel is ‘intact’ voedsel, dat geen of bijna geen bewerking heeft ondergaan. Rauwe ingrediënten, dus. Denk hierbij aan de meeste groente en fruit die je in de winkel vindt, maar ook aan noten en eieren [2].

Minimaal bewerkt voedsel is intact voedsel dat is aangepast door middel van - ehm - bewerkingen. We hebben die in de vorige paragraaf al genoemd: wassen, schoonmaken, malen, snijden, hakken, verhitten, pasteuriseren, blancheren, koken, inblikken, invriezen, drogen, mengen en verpakken.

Bewerkte culinaire ingrediënten

Bewerkte culinaire ingrediënten zijn producten als boter, olie, suiker en zout. Zonder bewerking zouden we geen oliën uit noten of zaden kunnen halen. En wie wil er nu leven in een wereld zonder olijfolie?!

Bewerkt voedsel

Bewerkt voedsel zijn voedingsmiddelen als groente in blik, kaas en versgebakken brood. Ze worden eigenlijk gemaakt door producten uit groep 2 toe te voegen aan die van groep 1.

Ultra-bewerkt voedsel

Ultra-bewerkt voedsel heeft industriële processen ondergaan [8]. Door deze bewerkingen kan je de oorspronkelijke plantaardige of dierlijke bronnen die voor het voedsel zijn gebruikt, vaak niet meer herkennen [9]. Een voorbeeld, zei je? Snoep! Veel kleurrijke en verleidelijke snoepjes zijn gemaakt met gelatine. Dat wordt gemaakt door het verwerken van huid en botten van dieren [10]. En ze zitten uiteraard boordevol suiker.

Deze groep voedingsmiddelen zou rijk zijn aan "lege calorieën", omdat het weinig voedingsstoffen bevat en een hoge energiedichtheid heeft. Vooral suiker dus.

De opkomst van kant-en-klare maaltijden en toename van obesitas

In de laatste paar decennia, vóór de pandemie, toen we meer onderweg waren, raakte bewerkt voedsel steeds meer in trek. Mensen wilden een snelle en gemakkelijke hap en voedselproducenten kwamen de consument daarin maar al te graag tegemoet met kant-en-klaar voedsel. Kenmerkend voor deze levensmiddelen is de snelle (of geen) bereidingstijd en lange houdbaarheid. Maar veel van deze producten werden volgestopt met conserveringsmiddelen, hulpstoffen, en met veel meer zout en suiker dan nodig was. Dit alles heeft de gezondheidssituatie wereldwijd veranderd en gezorgd voor een wereldwijde stijging in obesitas.

Maar welke bewerkte voedingsmiddelen zijn dan wél goed?

Kant-en-klare voedingsmiddelen zijn niet de vijand, en calorieën ook niet. Hoe gezond een voedingsproduct is, hangt vooral af van het voedingsprofiel. Kijk naar de voedingsspecificaties van een product of maaltijd, en let dan vooral op hoge waarden voor vezels, eiwitten, vitamine A, C, en D, calcium, ijzer, magnesium en kalium. Dat is namelijk allemaal hartstikke goed.

Hier is een lijst met goede bewerkte voedingsmiddelen voor als je niet zo goed waar je moet beginnen: 

• Volkoren pasta en noedels
• Groenten: ingemaakt, vers, of bevroren
• Fruit: gedroogd, vers, of bevroren
• Bonen en peulvruchten
• Ingeblikte vis
• Notenpasta's
• Yoghurt
• Havermout
• Rijst 
• Plenny maaltijden 

Natuurlijk moesten we even de Plenny maaltijden noemen: top-notch bewerkt voedsel met complete voedingswaarde en 172 bewezen gezondheidsvoordelen. Bewer kt voedsel wordt echt niet beter dan dit.

Het ultieme bewerkte voedsel

Ingrediënten in poedervorm verwerken in je dagelijkse voeding is een slimme manier om waardevolle voedingsstoffen binnen te krijgen. Poeders hebben weinig tot geen voorbereiding nodig en zijn breed inzetbaar. Denk aan superfoodpoeders als spirulina en baobab: je strooit ze gewoon over je granola bowl, lost ze op in een glas water, of verwerkt ze in een pannenkoek. Zo krijg je op een super makkelijke manier een rijkere voedingsinname. 

Maar waar de meeste superfoods niet meer dan één ingrediënt bevatten, bevatten de Plenny maaltijden meerdere van voedzame ingrediënten. En samen vormen deze ingrediënten: De Ultieme Maaltijd! De ingrediënten zijn namelijk zorgvuldig geselecteerd op hun voedingswaarden en gezondheidsvoordelen. Om precies te zijn, hebben Plenny maaltijden in totaal 172 gezondheidsvoordelen! Bizar, maar echt waar.

TLDR: de samenvatting

Je hoeft bewerkt voedsel niet uit je leven te snijden alsof het een ex-minnaar is. Je kunt beter leren om goed van slecht te onderscheiden. Bewerkt voedsel is namelijk erg handig: bonen in blik en Plenny Shakes besparen een hoop bereidingstijd, en verzekeren je van een gezonde dagelijkse inname micro- en macrovoedingsstoffen.

Probeer je je weg te vinden in de zee van bewerkt voedsel, dan zijn ingrediëntenlijsten je nieuwe kompas. Vermijd voedingsmiddelen met toegevoegde suikers, veel transvetten of veel zout, en voeg een paar Plenny maaltijden toe aan je wekelijkse maaltijden. Deze bevatten weinig suiker, weinig zout en weinig verzadigde vetten, en zitten vol gezonde plantaardige voedingsstoffen. Hadden we de 172 gezondheidsvoordelen al genoemd? 

Naast die 172 gezondheidsvoordelen zijn de totale voordelen bijna eindeloos, en de prijs-kwaliteit verhouding is ongekend: